Ολο και μια καινούρια είδηση κάθε μέρα μας εκπλήσσει: Την ώρα που εκατοντάδες μωαμεθανοί προσεύχονται στα Προπύλαια, σε μια αθηναϊκή γειτονιά αυτοσχεδιάζουν αλβανοί ράπερ. Κι ενώ η αριστερά συλλαβίζει αμήχανες προτάσεις, ο εκλεγμένος νεοφασισμός ονειρεύεται ελληνικές ρυθμίσεις αλά Σαρκοζί.
Η Αγκελα Μέρκελ διατείνεται ότι το πολυπολιτισμικό μοντέλο της μεταπολεμικής Γερμανίας απέτυχε και ο Νικολά Σαρκοζί επιδιώκει να απομακρύνει τους Τσιγγάνους από τη Γαλλία. Πιστεύετε ότι θα πληθύνουν τέτοιου είδους απόψεις και πρωτοβουλίες ηγετών της Ευρώπης; Και πού μπορεί να οδηγήσουν;
Ποια κατά τη γνώμη σας πρέπει να είναι η ρεαλιστική πρόταση ενός σύγχρονου κράτος δικαίου και μιας ανοιχτής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες;
Πώς φαντάζεστε έναν ανοιχτόμυαλο, νέο ευρωπαίο πολίτη σε 20 χρόνια; Ποιο θα είναι το πολιτικό και πολιτισμικό υπόβαθρό του; Ποιους θα αντιλαμβάνεται ιδεολογικά, κοινωνικά και αισθητικά ως συγγενείς και ποιους ως ξένους; Ποιοι θα είναι οι φόβοι και ποιες οι προοπτικές του;
Να τι μας απάντησαν:
ΜΑΡΤΙΝ ΜΠΑΡΕΤ
Καθηγητής Ψυχολογίας, ακαδημαϊκός διευθυντής του Κέντρου Ερευνας για τον Εθνικισμό, την Εθνότητα και την Πολυπολιτισμικότητα του Πανεπιστημίου του Σάρεϊ
«Οι νέοι δεν θα έχουν σύνορα»
1 «Δεν είμαι πολύ αισιόδοξος. Οι σχέσεις μεταξύ των εθνών στην Ευρώπη έχουν επιδεινωθεί εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, που υποχρέωσε τις κυβερνήσεις να θεσπίσουν εξαιρετικά αντιδημοφιλή οικονομικά μέτρα. Η μετανάστευση σε δυτικά σύγχρονα κράτη φαίνεται ότι έφερε στα όριά της την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών (και λέω "φαίνεται" διότι στην πραγματικότητα οι μετανάστες παίζουν ζωτικό ρόλο στην υποστήριξη των εθνικών οικονομιών και την προσφορά κοινωνικών υπηρεσιών σε πολλές χώρες). Δυστυχώς, αρκετοί δυτικοί ευρωπαίοι ηγέτες φαίνεται ότι θέλουν να παίξουν με την κοινή γνώμη, παρά να ηγηθούν αυτής. Από μια βραχυπρόθεσμη προοπτική, τέτοιες κινήσεις είναι αποτελεσματικές γι' αυτούς. Αλλά το να κολακεύεις τη λαϊκίστικη προκατάληψη με σκοπό να τονώσεις μια πρόσκαιρη πολιτική υποστήριξη είναι ένα πολύ επικίνδυνο παιχνίδι, και είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε μια μεγαλύτερη έκπτωση της ποιότητας των εθνικών σχέσεων».
2 «Απαντώ χωρίς δισταγμό: Εκείνη που περιγράφεται στη Λευκή Βίβλο του Συμβουλίου της Ευρώπης για τον Διαπολιτισμικό Διάλογο (2008). Σύμφωνα με αυτήν, η μόνη ελπίδα για το μέλλον είναι ότι η Ευρώπη πρέπει να στηρίξει την αναγνώριση των αξιών, της κληρονομιάς και της πολιτιστικής πρακτικής όλων των λαών, αναγνώριση που θα υπόκειται μόνο στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και τους νόμους. Η ψυχολογική έρευνα έχει δείξει πως, όταν πραγματοποιείται γνήσια επαφή και διάλογος μεταξύ ίσων με πλήρη θεσμική υποστήριξη, οι προκαταλήψεις υποχωρούν και ανθίζει η διαπολιτισμική φιλία. Η Λευκή Βίβλος καταγράφει με αξιοσημείωτη λεπτομέρεια τις πολύ ρεαλιστικές δράσεις που χρειάζονται για να λειτουργήσει αυτός ο διάλογος σε μια ποικιλία από κοινωνικές σφαίρες επιρροής (διακυβέρνηση, παιδεία, μέσα επικοινωνίας, αστικό σχεδιασμό). Χρειάστηκε πολλή δουλειά για να αναπτυχθούν οι προτάσεις που περιλαμβάνονται στη Λευκή Βίβλο. Και είναι πολύ απογοητευτικό ότι πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν διαλέξει να τις αγνοήσουν».
3 «Παρά τις απαισιόδοξες απαντήσεις στις δυο προηγούμενες ερωτήσεις, η σημερινή νέα γενιά είναι η προσωπική μου ελπίδα για το μέλλον. Σε μια πόλη σαν το σύγχρονο Λονδίνο, όπου ζω, οι φυλετικές, εθνικές και θρησκευτικές διαφορές είναι ολοένα και πιο άσχετες με την καθημερινή ζωή των νέων και οι φιλίες σχηματίζονται πέρα από κάθε σύνορο. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να κάνουν πολλά, προσφέροντας άφθονες ευκαιρίες για επαφή και εκπαιδευτικές εμπειρίες, ώστε να ενισχύσουν τη διαπολιτισμική ευαισθησία τών νέων. Οραματίζομαι ένα μέλλον όπου οι νέοι ευρωπαίοι πολίτες υιοθετούν κοσμοπολιτικές ταυτότητες, ταυτιζόμενοι όχι μόνο με το δικό τους έθνος ή την εθνική ή θρησκευτική ομάδα, αλλά επίσης με την ανθρωπότητα εν γένει. Η ανταπόκριση που δείχνουν σήμερα οι νέοι στις περιβαλλοντικές καταστροφές στον Τρίτο Κόσμο με γεμίζει με την ελπίδα ότι τα στενά τοπικιστικά σύνορα στην Ευρώπη απομακρύνονται από τα ενδιαφέροντα και τις αξίες τους».
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΤΕΝΟΥ
Διευθύντρια του Τομέα Πολιτιστικής Πολιτικής και Διαπολιτισμικού Διαλόγου της UNESCO στο Παρίσι και συγγραφέας του βιβλίου «Εικόνες του Αλλου, η ετερότητα: Από το μύθο στην προκατάληψη» (Εκδόσεις Εξάντας, UNESCO, 1988).
«Κλειδί είναι η φιλοξενία»
1 «Η δήλωση της Αγκελα Μέρκελ κατανοείται καλύτερα, εάν ιδωθεί στο πλαίσιο μέσα στο οποίο ειπώθηκε: Σε συνάντηση με τη νεολαία του κόμματός της, σ' ένα κλίμα έντονης συζήτησης που προκάλεσε το μπεστ σέλερ "Deutschland schaft sich ab" (εκδ. DVA, Μόναχο, 2010) του Τίλο Σαραζίν, μέλους του SPD και του δ.σ. της Bundesbank. Ο συγγραφέας και τραπεζικός, επικαλούμενος τη σωτηρία της Γερμανίας, προειδοποιεί ότι η παρακμή της χώρας του οφείλεται στους μετανάστες, ιδιαίτερα στους μουσουλμάνους που εργάζονται εκεί. Κινητοποιεί μια σειρά εννοιολογικών εργαλείων, που θεωρούσαμε ξεπερασμένα, όπως αυτό της "κοινωνιο-βιολογικής" θεωρίας, σύμφωνα με την οποία υπερισχύει η δαρβινική θεωρία της εξέλιξης. Ακολούθησε θύελλα αντιδράσεων των γερμανών διανοουμένων και όλων των αντιπροσώπων του εβραϊκού και μουσουλμανικού -τουρκικού και αραβικού- στοιχείου στη Γερμανία. Ανάλογα φαινόμενα παρατηρούνται σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, όπου η οικονομική κρίση τρέφει τα αντανακλαστικά της απόρριψης, του αποκλεισμού, ακόμα και του μίσους».
2 «Σήμερα, χωρίς να έχει απομακρυνθεί εντελώς η απειλή μιας ψευδοεπιστημονικής εκτροπής προκειμένου να δικαιολογηθεί ο αποκλεισμός, οι κίνδυνοι είναι άλλοι και πιο ύπουλοι. Υπάρχει μια νέα ξενοφοβία και μισαλλοδοξία. Φορούν το προσωπείο της εθνικής, θρησκευτικής, ή γενικότερα της πολιτιστικής διαφοράς, η οποία προβάλλεται για να δημιουργηθεί η ετερότητα και να δικαιολογηθεί ο αποκλεισμός με τη δημιουργία αποδιοπομπαίων τράγων.
»Η απάντηση βρίσκεται σε μία λέξη-κλειδί, τη φιλοξενία, αντίδοτο της ξενοφοβίας. Ας θυμηθούμε τον Ερατοσθένη τον Κυρηναίο, που έζησε στο κοσμοπολιτικό και πολυπολιτισμικό περιβάλλον της Αλεξάνδρειας τον 3ο αιώνα π.Χ., όπως μας παραδόθηκε από τον Στράβωνα: "Ο Ερατοσθένης, αφού εκφράζει τις αντιρρήσεις του για όσους χωρίζουν τους ανθρώπους σε Ελληνες και Βαρβάρους, και ακόμη σε εκείνους που συμβούλεψαν τον Αλέξανδρο να φερθεί ως φίλος στους Ελληνες και ως εχθρός στους Βαρβάρους, λέει ότι είναι καλύτερος ένας διαχωρισμός σύμφωνα με την αρετή και την κακία του καθενός. Επειδή όχι μόνο είναι κακοί πολλοί Ελληνες, αλλά και πολλοί Βάρβαροι είναι πολιτισμένοι: Ινδοί, Αριανοί, Ρωμαίοι και Καρχηδόνιοι, που έχουν πολύ καλή διακυβέρνηση"».
3 «Χρειάστηκε να φτάσουμε στον αιώνα του Διαφωτισμού για να εξασθενήσουν τα στερεότυπα του αποκλεισμού που γελοιοποιήθηκαν από τον Μοντεσκιέ και τον Βενιαμίν Φρανκλίνο, για να σκιαγραφηθεί η απαρχή μιας θεωρίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, των οποίων οι πρώτες συνταγματικές μορφές εμφανίστηκαν μόλις στα τέλη του 18ου αιώνα. Ομως, παρ' όλα αυτά, μετά τους Εγκυκλοπαιδιστές, η ανθρωπότητα γνώρισε τις πλέον αποτρόπαιες σφαγές και διώξεις της υπερχιλιετούς ιστορίας της.
»Δεν υπάρχει, λοιπόν, ποτέ κανένα κεκτημένο, ούτε στο χώρο των ιδεών ούτε στο χώρο των συμπεριφορών. Γι' αυτό κάθε γενιά καλείται να ξαναανακαλύψει την επιτακτική αναγκαιότητα της αποδοχής του Αλλου. Ισως αρκεστήκαμε για πολύ καιρό σε μεγαλόφωνους εξορκισμούς του κακού, χωρίς να αναζητάμε ταυτόχρονα να κατανοήσουμε με νηφαλιότητα πώς επανενεργοποιούνται τα αντανακλαστικά φόβου και απόρριψης, κατατρύχοντας τη βαθιά μνήμη μας και τροφοδοτώντας τις φαντασιώσεις μας. Στο αναδυόμενο παγκόσμιο πολιτιστικό τοπίο, όπου θα κληθούν να ζήσουν οι νέες γενιές, μερικές προειδοποιήσεις είναι αναγκαίες για να ζήσουν θετικά τον τεράστιο πλούτο που αναγγέλλουν οι σειρήνες του μέλλοντος:
»Η οργανική σύνδεση του πολιτικού με το πολιτιστικό κεφάλαιο, όπως έδειξε με μεγάλη τέχνη η αρχαία τραγωδία. Ο πολιτισμός δεν είναι μόνο ψυχαγωγία, αλλά ένας κώδωνας κινδύνου που μας θυμίζει από πού ερχόμαστε και πού πάμε.
»Η σύνθεση του παγκόσμιου/κοινού (ως επιβίωση του πλανήτη και κατά συνέπεια της ανθρωπότητας) με το ειδικό (ως ανάγκη ανάδειξης της μοναδικότητας του καθενός), αποφεύγοντας την παγίδα της ομοιογενούς συμπεριφοράς.
»Η διαρκής επαγρύπνηση προκειμένου να κατανοήσει κανείς τη διαφορά μεταξύ του σύγχρονου και του επίκαιρου. Π.χ. η ελληνική σκέψη είναι διαρκώς σύγχρονη, χωρίς να είναι υποχρεωτικά επίκαιρη: Μεταπλάθει και μεταπλάθεται, εφόσον το γνωστικό αντικείμενό της είναι ένα καλειδοσκόπιο που προσφέρεται για μία διαρκή ερμηνεία των αιτημάτων των καιρών.
»Ο διαπολιτισμικός διάλογος αποτελεί το ασφαλές εφόδιο, που θα επιτρέψει στους νέους με κριτικό τρόπο να φιλτράρουν αυτό που προσλαμβάνουν. Με αυτόν τον άξονα είναι πιθανό να μη χαθούν στον καταιγισμό των εικόνων και των πληροφοριών, που θα συνεχίσουν να τους βομβαρδίζουν σε ποσότητα και ποιότητα δυσανάλογη του παγκόσμιου θησαυρού της ανθρωπότητας και των αναγκών της. Ο ανθρώπινος πλούτος είναι τόσο μεγάλος, που μόνος ένας πολιτισμός δεν αρκεί για να τον περιγράψει. Κι εδώ ο Ηράκλειτος θα ξαναγίνει σύγχρονος, ξεπερνώντας την επικαιρότητα,όπως όταν είπε για το Μαντείο των Δελφών: "ούτε λέγει, ούτε κρύπτει, αλλά σημαίνει". Αυτό θα είναι το νέο διακύβευμα για όλους».
Μετά τα επίσημα εγκαίνια που θα γίνουν την Τρίτη και Τετάρτη, η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών θα υποδεχθεί το κοινό, παρουσιάζοντας δρώμενα από συντελεστές του συνολικού προγράμματος της πρώτης της χρονιάς. Ανάμεσα στα συγκροτήματα που θα παρουσιαστούν το Σαββατοκύριακο, η Ορχήστρα των Χρωμάτων υπό τον Μίλτο Λογιάδη, ο θίασος Κανιγκούντα, οι χορογράφοι Γιάννης Μανταφούνης και Μέι Ζάρτι κ.ά.
http://www.enet.gr/?i=news.el.texnes&id=229479
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου